بسیار سفرباید تا پخته شود خامی

أَفَلَمْ یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَتَکُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ یَعْقِلُونَ بِهَا ...آیا در زمین گردش نکرده اند تا دل هایی داشته باشند که با آن بیندیشند.. . .»{الحج/46}

در قرآن کریم آیات بسیاری دیده می شود که برسیر و سفر تاکید دارد.
به چند نمونه از این آیات توجه کنید:

قُلْ سِیرُواْ فِی الأَرْضِ ثُمَّ انظُرُواْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ {الأنعام/11}

أَفَلَمْ یَسِیرُواْ فِی الأَرْضِ فَیَنظُرُواْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَدَارُ الآخِرَةِ خَیْرٌ لِّلَّذِینَ اتَّقَواْ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ {یوسف/109}

قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُجْرِمِینَ {النمل/69}

قُلْ سِیرُواْ فِی الأَرْضِ ثُمَّ انظُرُواْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ {الأنعام/11}

باتوجه به این که قرآن کتاب هدایت است، می توان گفت تاکید برسیر و سفر و گردش گری بیشتر جنبه تربیتی داشته و موجب درس گرفتن و پند و اندرز از پیشینیان می شود (1) نکاتی که از این آیات می توان استفاده کرد عبارتند از:
1 . مطالعه تاریخ گذشتگان برای هر قومی اهمیت حیاتی دارد .
تاریخ ، خصوصیات اخلاقی و کارهای نیک و بد گذشتگان را برای ما بازگو می کند و علل سقوط و سعادت ، کامیابی و ناکامی جامعه ها را نشان می دهد . امّا طبیعی است که  دیدن اسناد زنده ـ کاخ های ستمگران ، بناهای شگفت انگیز ، آثار تمدن گذشتگان و.. . . ـ به مراتب بهتر از خواندن تاریخ مدون است ; زیرا هنگامی که در برابر آثار گذشتگان قرار می گیریم گویا آن ها جان می گیرند و با ما سخن می گویند; اثری که این دیدنِ توأم با تفکر در بیداری روح و جان ما دارد با هیچ چیز دیگر برابری نمی کند .
2 . عبرت گرفتن از زندگی دیگران مهمتر بوده و ارزشش از تجربه های شخصی بیشتر است ; چون در تجربه  شخصی انسان باید زیان هایی متحمل شود تا مسائلی بیاموزد; ولی با استفاده از تجارب دیگران ـ که بهترین راه آن سفر است ـ انسان بی آن که متحمل زیانی شود ، توشه گرانبهایی می اندوزد .
3 . مسلمانان ، با سیر و گردش در دنیا ، می توانند نیازمندی های زمان را درک کنند و خود را از تنگنای محیط محدود فکری به در آورند و تحول و جنبشی در عالم اسلام و مسلمین پدید بیاورند .
4 . مسافرت موجب سلامتی و تندرستی  جسم و روح انسان می شود; و از این طریق می توان با خرید و فروش و مبادله اجناس در شهرها منابع اقتصادی هم به دست آورد . حضرت رسول اکرم (ص ) می فرمایند: «سافروا تصّحوا و تغنموا» که غنیمت شامل غنیمت مادی ، معنوی و فرهنگی می شود .(2)
5. انسان در سفر با اقوام و آداب و سنت های دیگران آشنا شده ، از تجربه های آنان بهره گرفته و به کردار و آثار و عواقب آن می اندیشد . در سیر و سفر علاوه بر آگاهی از داستان های گذشتگان ، ویرانی قصرها و آبادی های را که بر اثر اعمال زشت صاحبان آن ها ، زیر ضربات عذاب الهی در هم کوبیده شده اند ، مشاهده کرده و درسی زنده و محسوس می گیرد .



پاورقی ها:

1 . تفسیر نمونه ، آیة الله مکارم شیرازی و دیگران ، ج 3 ، ص 103 ، دارالکتب الاسلامیة
2 . تفسیر نمونه ، آیة الله مکارم شیرازی و دیگران ، ج 16 ، ص 458 .